De komodovaraan (Varanus komodoensis) is een hagedis uit de familie varanen (Varanidae).
De komodovaraan is een van de bekendste hagedissen vanwege de aanzienlijke lengte; tot wel 3 meter lang. Het is dan ook de grootste hagedis ter wereld. De varaan is dankzij de publieke belangstelling populair in dierentuinen en duikt op in documentaires door zijn afwijkende levenswijze ten opzichte van andere hagedissen. Deze varaan is door het kleine verspreidingsgebied een erg kwetsbare diersoort en is daardoor van bescherming afhankelijk.
De komodovaraan eet naast levende prooien ook wel aas. Veel van de kadavers die gegeten worden zijn indirect door de varaan gedood. De komodovaraan wordt daarom beschouwd als een carnivoor en een alfapredator, die aan de top staat van het ecosysteem. Vrijwel alle hagedissen worden door verschillende dieren gegeten, maar de komodovaraan heeft, eenmaal volwassen, geen natuurlijke vijanden.
De komodovaraan komt voor in het zuidoostelijke deel van Indonesië en leeft op het eiland Komodo alsook in enkele reservaten op het grotere eiland Flores en enkele kleinere omliggende eilanden. De varaan is pas in 1910 door biologen ontdekt en beschreven.[3] Er is veel onderzoek gedaan naar de komodovaraan en vooral in het Nationaal park Komodo. Daardoor is er veel bekend over de biologie, de levenswijze en de voortplanting van deze hagedis. Regelmatig worden nieuwe ontdekkingen gedaan, zo bleek pas in 2009 dat de komodovaraan goed ontwikkelde gifklieren bezit, die een complex gif produceren. Daarnaast bevat het speeksel van de varaan antistollingsmiddelen die ervoor kunnen zorgen dat een prooi doodbloedt. Lange tijd werd gedacht dat de giftige beet te wijten was aan de bacteriën in de bek.
De komodovaraan behoort tot de langste hagedissen ter wereld en kan een lengte bereiken van meer dan drie meter.[6] Alleen van de Papoeaanse varaan wordt aangenomen dat nog langere exemplaren bestaan, maar deze varaan heeft een zeer slanke bouw en een verhoudingsgewijs veel langere staart. De papoeavaraan bereikt een maximale massa van 90 kg, de komodovaraan kan tot 150 kg zwaar worden en wordt daarom geclassificeerd als de grootste nog levende hagedis ter wereld.[5]
De afmetingen in lengte en gewicht worden soms sterk overdreven, zo zou het dier volgens de legenden zes tot zeven meter lang kunnen worden en in verscheidene bronnen wordt een maximale massa gegeven van 250 kg of meer. Dergelijke overschatte afmetingen zijn niet altijd het gevolg van de fantasie van de lokale bevolking, maar soms gebaseerd op onderzoek van serieuze wetenschappers. Zo is de vermeende massa van 250 kg een schatting van de bioloog Walter Auffenberg die veel onderzoek deed naar de komodovaraan in het wild. Uit de vondst van een 2,5 meter lang exemplaar met een massa van ongeveer 50 kg dat na een grote maaltijd bijna 100 kg woog, leidde Auffenberg af dat een drie meter lang exemplaar zo rond de 250 kg zou moeten wegen. Dit getal wordt dan ook vaak gebruikt als de maximale massa, maar dergelijke exemplaren zijn nog nooit aangetroffen.
Het langste exemplaar dat is beschreven was 3,13 meter lang en woog 166 kg inclusief eventuele verzwolgen prooien.[7] Dit dier is opgezet en te bezichtigen in het Tilden Regional Park te Berkeley in Californië. De meeste exemplaren blijven echter kleiner, gemiddeld 2,5 meter en bereiken een gemiddelde massa van ongeveer 45 kg.[7]
De komodovaraan heeft een typisch hagedisachtige bouw: een langwerpig lichaam en een lange staart, vier gebogen poten en een brede, platte kop. De gespierde staart is langer dan het lichaam. De voor- en achterpoten hebben lange, platte, gekromde en mesachtige nagels. De huid van de komodovaraan is bedekt met schubben die zo dik zijn als een nagel, de huid van de kop en de staart is voorzien van huidbeenderen die naarmate de hagedis ouder wordt fuseren en een soort maliënkolder vormen. Bij oudere dieren vormen deze botjes vooral op de kop een soort helm; dergelijke structuren komen ook voor bij andere hagedissen en krokodilachtigen.
Reactie plaatsen
Reacties